نقش زنان صحابیات از بعثت رسول الله(ص)تا تشکیل حکومت اسلامی و چالش مسئله حقوق زن فرا روی حکومت امارت اسلامی طالبان
نویسنده : احمد اسحاق زی
با نگاهی بر متون تاریخ اسلامی بویژه سیرت پیغمبر اسلام حضرت محمد(صلی الله علیه وسلم) از بعثت تا چگونگی تشکیل حکومت اسلامی در مدینه منوره، میتوان به روش و عملکرد رسول الله (ص) در ساختار حکومتداری و نظام جامعه بر اساس وحی الهی و توجه به نیازهای بشری آن روز در مدینه منوره، پی برد ؛ همان حکومتی که در مدت زمان اندکی نتائجی چون گرایش عمده انسانها به دین اسلام ، فتح مکه و فراگیر شدن روش و مؤثریت حکومتداری آنحضرت علیه السلام در بین حکومت های بزرگی آنروز چون کسری و قیصر را بدنبال داشت.
اما آنچه ما در این مقاله به آن میپردازیم نقش زنان صحابیات و مؤثریت ایشان در آن برهه ای زمانی در فراهم نمودن مقدمات و تشکیل حکومت اسلامی میباشد.
یکی از دشوارترین مراحل دوران بعثت و رسالت رسول خدا(ص) سیزده سال ابتدای بعثت آنحضرت(ص) است که در سرزمین مکه سپری نمود،همچنین کسانی که به آنحضرت ایمان آوردند به شمول مردان و زنان صحابی وصحابیات نیزسخترین دوران زندگی خویش را در آن سرزمین گذراندند، که میتوان با جرأت گفت اینکه پایه های اساسی اعتقاد اسلامی نیز در همان دوران پایه گذاری شد و تا امروز ادامه دارد.
زنان صحابیات پیشگامان ایمان، شهادت و قربانی
در طلیعه ظهور اسلام، زنان صحابه از پیشگامان عرصه ای ایمان بودند، به نقل از همه مؤرخان حضرت خدیجه(رض) از نخستین کسانی بود که به رسول خدا ایمان آورد؛ و همچنین اولین شهید اسلام مادر و پدر عمار یعنی یاسر و سمیه بودند که اکثر مؤرخان از حضرت سمیه بعنوان اولین شهید اسلام نام برده اند.
در طول سه ونیم سال محاصره اقتصادی از جانب مشرکین مکه در شعب ابوطالب ،حضرت خدیجه که زن متمول و سرمایه داری بود تمام ثروت خویش را در راه گسترش اسلام و حمایت از برنامه های رسول الله(ص) و کمک به مسلمانان به مصرف رساند تا حدی که روزی حضرت جبرئیل به محضر رسول خدا حاضر شده و فرموده : الله متعال به حضرت خدیجه سلام گفته و شما این سلام را به ایشان برسانید.
زنان صحابیات و مشقت هجرت به حبشه
در هجرت اولی به سرزمین حبشه که در سال پنجم بعثت نبوی اتفاق افتاد، درکنار یازده مردی که به حبشه هجرت نمودند چهار زن نیز حضور داشتند که حضرت رقیه نیز در کنار حضرت عثمان بن عفان (رض) به حبشه هجرت نمود.
در هجرت دوم به حبشه نیز هشتاد و سه مرد و هژده یا نوزده زن نیز حضور داشتند.
زنان پیشگامان بیعت با رسول خدا
بعد از اشتراک فعال در وظیفه سخت و طاقت فرسای هجرت که در زنان صحابیات در آن نقش خویش را به صورت کامل ایفاء نمودند، مسئله بیعت اولی و عقبه در موسم حج سال 622 میلادی ماه ذی الحجه قبل از هجرت نبوی صورت گرفت که در کنار 73 مرد 2 زن بنام های ام عماره نسیبه بنت کعب و ام منیع اسماء بنت عمرو بن عدی نیز در بیعت با رسول الله(ص) حضور داشتند.
حضور زنان صحابیات در میادین جنگ
در عزوه احد و با رها نمودن تپه جبل الرماة یا جبل عینین از جانب تعدادی از اصحابی که رسول الله (ص) ایشان را برای حفظ موقعیت استراتیژیکی تپه مذکور تعیین نموده بود،ظاهرا مسلمانان به شکست مواجه شدند و تعدادی از اصحاب کرام به شهادت رسیدند و خود رسول الله(ص) نیز مجروح شد،هرچند زنان صحابه برای تهیه غذا و مداوای زخمی ها در جبهه جنگ حضور داشتند اما یک زن از قبیله بنی هوازن که مهارت زیادی در تیر وکمان داشت برای دفاغ از رسول الله خود را بعنوان سپر قرار داد و با انداختن تیر از کمان از هر طرف از رسول الله(ص) دفاع میکرد تا جائیکه رسول الله فرمودند: به هر طرف متوجه میشوم ام عماره از من دفاع میکند، ای ام عماره چه کسی طاقت این کاری را که تو انجام میدهی دارد؟
حکومت امارت اسلامی طالبان و چالش دختران و زنان متعلم،محصل و کارمند در افغانستان
آنچه را میتوان از لابلای این مطالب استنباط نمود حضور بارز،حماسی و پر رنگ زنان صحابه در تمام مناسبات و مسئولیتهای که در زمان بعثت رسول خدا(ص) واقع شده است ،میباشد.
هر چند حکومت امارت اسلامی طالبان بارها اعلان نموده که شرایط را برای تعلیم،تحصیل و کار برای زنان و دختران را با شرایط مناسب فراهم خواهند نمود،اما این مسئله برای حکومت طالبان بعنوان یک چالش جدی جهت دسترسی به منابع پولی افغانستان که از طرف ایالات متحده امریکا مسدود اعلان شده مطرح میباشد، زیرا جامعه جهانی یک از شروط مهم خویش برای به رسمیت شناختن حکومت امارت اسلامی طالبان،حضور زنان در جامعه و دادن حق تعلیم و تحصیل و کار برای ایشان را بیان میکنند.
نتیجه
با عطف توجه نسبت به آنچه در بالا از تاریخ صدر اسلام و حقوق داده شده نه بلکه حضور فعال و قوی زنان صحابیات درمیادین مختلف حتی نظامی و با در نظر گرفتن شرایط بحرانی اقتصادی در افغانستان و چالشهای زیادی که حکومت امارت اسلامی طالبان با آن مواجه هست ،بهتر آن خواهد بود که هرچه زودتر در رفع موانعی که از آن بعنوان اهرم فشار بر ملت استفاده میشود،کوشش نمایند،زیرا جامعه افغانستان اعم از زن و مرد،یک جامعه مسلمان بوده و قرنهاست که مردم افغانستان مسلمان هستند.
لذا اگر طالبان بعنوان بخشی از جامعه افغانستان میخواهند در افغانستان نظامی را که پایه گذاری میکنند مؤثر باشد و پایداری لازم را داشته باشد و بتواند همکاری جامعه جهانی و بین الملل را نیز به همراه داشته باشد و پروسه به رسمیت شناخته شدن را زود سپری نماید،نباید مسئله تعلیم وتحصیل و کار زنان و دختران را به یک چالش مبدل نماید.
حضور قاطبه زنان و دختران افغان در محل تعلیم ،تحصیل و کار، قبل از حکومت طالبان با پوشش حجاب ثابت بوده و اگر حکومت امارت اسلامی طالبان شرایط فراهم نمایند که دختران و زنان افغان تعلیم و تحصیل و کار نمایند، تمام جامعه زنان و دختران از شرایطی همچون مسئله حجاب و تفکیک محل کار استقبال نیز خواهند نمود.
فهرست منابع و مآخذ:
1-الدور الحضاری للمرأة المسلمة فی العهد النبوی والراشیدین
حصة بنت هند العتبی
2- مجلة کلیة التربیة جامعة الازهر ،العدد 184 ،سنة 2019
3- سیرة ابن هشام
4- الکامل فی التاریخ ،ج 2 ص 45
5- چرا ملت ها شکست میخورند.ریشه های قدرت،ثروت و فقر مقدمة ص 1-24
دارون عجم اوغلو، جیمز ای .رابینسون
This article is contributed by one of our Hon; Executive Board Member Ahmad Ishaqzai
